Wat zijn we tegengekomen?
De Elfstedentocht heeft bevestigd dat de tendens dat werk- en woonruimtes voor kunstenaars schaarser, duurder en tijdelijker worden, landelijk speelt. In alle steden zijn we voorbeelden tegengekomen van atelierpanden die zijn verkocht of waarvan het huurcontract niet verlengd wordt, van vrijplaatsen die moeten verdwijnen, van stijgende vierkante meterprijzen of van broedplaatsen die steeds korter lopende huurcontracten krijgen.

Het was goed om te zien dat er in alle steden die we hebben bezocht door initiatieven van kunstenaars en creatieve zelfstandigen ook ateliers en sociaal-culturele werkruimtes zijn gecreëerd, vaak met publieke functies. Inspirerende voorbeelden zijn onder meer Maakhaven in Den Haag, Het Wilde Weten en Stad in de Maak in Rotterdam, Sectie C in Eindhoven, Coehoorn en Motel Spatie in Arnhem, Vechtclub XL in Utrecht en Landbouwbelang in Maastricht.

Bijna alle lokale politici die we hebben gesproken zijn zich van de situatie bewust en zien het belang in van betaalbare werkruimtes voor een creatieve, dynamische en economisch robuuste stad. Wil een stad een aantrekkelijk cultureel klimaat, dan is het noodzakelijk dat kunstenaars en creatieve ondernemers er zich kunnen vestigen en kunnen wortelen. Veel van onze voorstellen – van het opnemen van ateliers en atelierwoningen in nieuwbouwprojecten tot het behoud van de huidige betaalbare ruimtes – vonden dan ook gehoor bij de lokale fracties.

Best practices
Wethouder Joris Wijsmuller (HSP) heeft de kunstenaars en creatieve ondernemers van Maakhaven in Den Haag het heft in eigen hand gegeven met de beschikbare gemeentelijke instrumenten: een cultureel bestemmingsplan en uitgifte van erfpacht op grond en pand. Hierdoor is Maakhaven niet alleen een duurzame werkplek voor de kunstenaars, maar ook een plek waar kunstenaars hun eigen werkomgeving kunnen vormgeven. Wat ook goed gaat in Den Haag is een gezonde mix van gemeentelijke functies: het atelierbeleid wordt uitgevoerd door Stroom, die ook de Haagse kunstenaars in beeld heeft voor kleine subsidies, tentoonstellingen met hen maakt en programma’s maakt met kunst in de openbare ruimte.
De Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx (D66) heeft in de afgelopen beleidsperiode een cultuurbeleid opgezet dat makers voorop stelt en ook een zeer transparant atelierbeleid ontwikkeld. Er is een duidelijk overzicht van hoeveel panden en ateliers er zijn gerealiseerd en weggevallen, op basis waarvan de doelen voor de komende periode zijn gebaseerd.

En hoe nu verder?
Platform BK en Kunstenbond organiseren nadat de raadsleden zijn geïnstalleerd en de collegeakkoorden zijn gevormd graag een bijeenkomst met een aantal lokale fracties om te zien welke punten van het manifest zijn opgenomen en welke nog meer aandacht behoeven. Daarnaast gaan we verschillende voorbeelden verzamelen van kunstenaars en creatieve ondernemers die door zelforganisatie een atelierpand hebben ontwikkeld. Daarmee hopen we uiteindelijk uitwisseling van goede praktijken op zowel beleidsniveau als op het niveau van stichting of pandvereniging te bereiken.