In gesprek met de Raad voor Cultuur

Eind mei publiceerde de Raad voor Cultuur het nieuwe adviesrapport -‘Beweging in het Bestel‘ (verkenning op weg naar een nieuw advies over het cultuurbestel) – voor ministerie van OCW over het nieuwe cultuurplan dat vanaf 2024 moet ingaan. Het belangrijkste advies van de RvC is dat de huidige periode moet worden verlengd:  Er is meer tijd nodig om tot een nieuwe invulling van het bestel te komen en instellingen hebben meer tijd nodig voor herstel na de pandemie. Co-directeur Sepp Eckenhaussen ging samen met bestuursleden van de Creatieve Coalitie en lobbyisten van de Kunstenbond in gesprek met de RvC.

Wat er o.a. is besproken: 

•De arbeidsmarktagenda – het stappenplan voor het verbeteren van de arbeidsmarktpositie van werkenden in de cultuur sector – moet NU voorop komen te staan, want het invoeren daarvan kan en mag niet worden uitgesteld. In de publicatie wordt te eufemistisch gesproken over de problemen op de arbeidsmarkt (“moet eerlijker en robuuster”). De beleving is echter dat de arbeidsmarkt kapot is (vanwege doorgeschoten flex, veel schijnzelfstandigheid en daardoor geen fair pay, geen eerlijke contracten en onbalans in verhoudingen die mede leidt tot de onveiligheid in veel werksituaties) Het herstel van de arbeidsmarkt is ook randvoorwaarde om een groot deel van de rest van de adviezen van de RvC uit te kunnen voeren (bijvoorbeeld cultuureducatie).

•Implementeer mogelijkheden om fair pay af te dwingen bij de werkgevers, naleving aan te laten tonen en ga handhaven. Onze boodschap is: In de blijvende erkenning van de vrijblijvendheid (ook in het rapport) zit een ondermijning van de Fair Practice Code.

• Zet in het volgende cultuurplan de werkenden veel meer centraal: Zorg dat in beleidsontwikkeling niet gesproken wordt óver de makers, maar mét de makers. Zorg dat er met subsidies niet alleen via de instellingen wordt gewerkt en met een ’trickle down’ idee, maar gebruik de ervaringen van ’trickle up’ systemen, zoals het Nationaal Podium Plan, Pictoright Steunfonds, of de Covid overbruggingsregelingen. De werkenden hebben behoefte aan laagdrempelige, flexibele en inclusieve subsidiemogelijkheden in de vorm van stipendia of projectsubsidies. 

Hoofdlijnen brief cultuur 2022

Ander belangrijk nieuws is de de verschijning van de hoofdlijnenbrief cultuur 2022: ‘Herstel, vernieuwing en groei’ van staatssecretaris Uslu. De brief leest als een overgangsbrief: er zitten sporen van herstel in die al door minister Van Engelshoven waren aangekondigd, keuzes die de nieuwe staatssecretaris maakt voor jongeren en startende makers, en een vooraankondiging van beleid voor 2023 en verder. Lees hier de hoofdlijnenbrief cultuur 2022, en het artikel ‘Wie heeft er baat bij het extra cultuurgeld?‘ en de reactie van de Kunstenbond op de hoofdlijnenbrief: ‘Te weinig aandacht voor eerlijke betaling in nieuwe plannen OC&W‘ Wij prijzen de slagvaardigheid van de nieuwe staatssecretaris, maar de plannen die zij presenteert in de brief zijn te weinig concreet om de plannen op de arbeidsmarkt op te lossen. 

In de weken voorafgaand aan de presentatie van de hoofdlijnen brief reisde co-directeur Koen Bartijn af naar Den Haag samen met de Creatieve Coalitie voor een afspraak met Jorien Wuite – woordvoerder kunst en cultuur van D66 – om onze voorstellen voor het nieuwe herstelplan van de culturele sector te delen. Onze boodschap was dat in dit plan meer acties voor Trickle Up moeten worden opgenomen: meer projectbijdragen en stipendia voor kunstenaars en andere cultuurwerkers, zodat wij ook zelf meer de middelen hebben de klap van de pandemie boven te komen en om onze positie structureel te verbeteren. Een deel van deze input is meegenomen in de plannen van Uslu, in de vorm van meer middelen voor jonge makers. In onze ogen is dit niet genoeg. Tijdens Prinsjesdag presenteert Uslu nieuwe plannen voor het herstel van de arbeidsmarkt. In de komende periode blijven wij aandringen op meer regels en afspraken die Fair Pay bij instellingen verplicht zal maken en meer subsidiemogelijkheden voor de werkenden in de sector. 

Commissiedebat Tweede Kamer over de Hoofdlijnenbrief cultuur 2022

In navolging van deze brief vond er op 15 juni het commissiedebat in de Tweede Kamer over de Hoofdlijnenbrief cultuur 2022 – Herstel, vernieuwing en groei – plaats. Dit debat  verliep tamelijk ontluisterend. Er waren veel vragen naar aanleiding van de hoofdlijnenbrief 2022 en de aanvullende stand van zakenbrief, maar er kwamen weinig antwoorden; de staatssecretaris kwam er niet goed uit. In deze stand van zakenbrief, staat ook dat het besluit over verlenging van de cultuurnotaperiode is uitgesteld.

Veel partijen hadden onze brief en inbreng opgepakt en verwerkt in hun bijdrage aan het debat. Kernboodschap die we aan de Kamer en kabinet hebben meegegeven: zonder scherpere aandacht voor arbeidsmarkt en fair practice is er geen sprake van herstel, groei of vernieuwing. Er werden kritische vragen over de arbeidsmarktpilots en fair practice gesteld.

“Ik zou het niet terugkijken” was het vriendelijke commentaar van Kamerlid Peter Kwint (SP). Vanwege agendaproblemen (de zaal was niet meer beschikbaar) komt er een herkansing. Het debat werd afgebroken en wordt op korte termijn (waarschijnlijk volgende week) voortgezet. Ook volgen er nog brieven en schriftelijke reacties naar aanleiding van het debat. En tot slot een afronding met moties en stemmingen. Allemaal nog voor het zomerreces, want de Kamer voelt de urgentie wel: we kunnen niet alles blijven vooruitschuiven.