Op donderdag 2 november is aan Irene Asscher, voorzitter van Platform ACCT, de herijkte Richtlijn Kunstenaarshonoraria aangeboden door Marianne Versteegh en Peter van den Bunder namens BKNL. Tegelijkertijd is de website van deze Richtlijn 2.0 gelanceerd: https://www.kunstenaarshonorarium.bknl.nl/. Platform BK is erg blij met deze grote stap richting Fair Pay. De grootste verbeterpunten van de nieuwe richtlijn zijn:

• Het (tentoonstellings)budget van de instelling gaat als factor meewegen in het minimum honorarium. De honoraria bij grote instellingen wordt hierdoor bijna verdubbeld, terwijl honoraria voor kleine instellingen toegankelijk blijven.
• Er is meer differentiatie in de deeltaken, waardoor werkzaamheden als opbouw en werk rondom een tentoonstelling preciezer vergoed kunnen worden. Let op: over deze werkzaamheden kan hierdoor scherper onderhandeld worden.
• Een nieuwe FAQ helpt veel onduidelijkheid weg te nemen. (Hoe om te gaan met een lezing of performance? Zijn bedragen inclusief of exclusief btw? Etc.)
• Er wordt duidelijker gecommuniceerd dat de calculator geen standaardvergoedingen, maar minimumvergoedingen produceert.

De richtlijn wordt per 1 januari 2025 ingevoerd. Toch is deze nu al relevant, vanwege de aanvraagtermijn voor de BIS (culturele basisinfrastructuur) 2025-2028. Instellingen die tussen 1 december 2023 en 31 januari 2024 een subsidieaanvraag indienen, moeten tegemoetkomen aan drie gedragscodes rond Fair Practice, Good Governance en Diversiteit en Inclusie. Daarvoor kan de nieuwe calculator dus al gebruikt worden.

De hernieuwde richtlijn is tot stand gekomen op basis van twee rapporten: een evaluatie van Berenschot en een doorontwikkelvoorstel van SiRM. In het proces zijn naast Platform BK en Kunstenbond ook altijd zelfstandig werkende kunstenaars meegenomen. In het kader van de Fair Practice Code en Fair Chain wordt met de herijkte richtlijn het berekenen van vergoedingsbedragen versimpeld en zijn de tarieven opgesteld in samenhang met de richtlijn Functie- en Loongebouw voor hedendaagse beeldende kunstinstellingen van belangenvereniging De Zaak Nu. De komende tijd gaat BKNL, als ketentafel beeldende kunst binnen Platform ACCT, verder met het uitwerken van de laatste details in de hernieuwde richtlijn.

Financiering en lobby

De oorspronkelijke richtlijn, die dateert uit 2017, heeft in de loop der jaren een breed draagvlak in de beeldende kunstsector verworven. Deze update zorgt ervoor dat we verdere stappen kunnen zetten richting Fair Pay. Tegelijkertijd zien wij dat de subsidiebedragen van veel instellingen nu nog te laag zullen zijn om de kostenstijgingen die dat met zich meebrengt op te vangen. De sector heeft berekend dat er per jaar 5 miljoen extra nodig is. Naar de meerkosten van Fair Pay wordt op dit moment landelijk onderzoek gedaan. Het Rijksgesubsidieerde deel van de beeldende kunsten maakt hier onderdeel van uit. Ook is aanvullend onderzoek bij gemeenten en provincies nodig.

Om de toepassing van de richtlijn te stimuleren, heeft het Mondriaan Fonds met behulp van budget van OCW een tijdelijke compensatieregeling voor beeldende kunstinstellingen die de richtlijn toepassen. Voortzetting na 2024 van de richtlijn én van de ondersteuningsregeling is van groot belang voor zowel kunstenaars als kunstinstellingen. Tot 1 januari 2025 kan via de huidige website kunstenaarshonorarium.nl gebruik gemaakt worden van een rekentool en kunnen instellingen tot en met 2024 gebruik maken van de regeling Kunstenaarshonorarium van het Mondriaan Fonds. Deze bijdrage vergoedt maximaal 50% van het normbedrag in de richtlijn Kunstenaarshonoraria.

BKNL pleit voor meer financiële ruimte voor beeldende kunst, zodat achterstanden, die juist in deze sector nog steeds aanzienlijk zijn, kunnen worden ingelopen. Om deze oproep kracht bij te zetten, heeft BKNL op 28 april een brief over Fair Practice bij kunstpodia gestuurd naar Staatssecretaris Uslu: