De zaaglijn is de limiet van de subsidiepot. Aanvragers onder de zaaglijn hebben pech: ook met een positieve beoordeling krijgen zij geen subsidie, omdat het geld simpelweg op is. In Brabant dreigt na de aangekondigde wegbezuiniging van het provinciale cultuurbudget wel een heel groot gedeelte van de instellingen onder de zaaglijn terecht te komen. En dat is niet zonder gevaar: als er te veel gaten in het cultureel middenveld vallen, stort het hele kaartenhuis in elkaar. Hoe zit dat precies en wat kunnen we eraan doen?

Op 4 november 2020 deelden wij samen met experts, makers en uitvoerders van beleid, medewerkers van instellingen, activisten en kunstenaars onze perspectieven op deze vragen. De deelnemers waren:
Florence Husen (kunstenaar)
Bart Stuart (kunstenaar en onderzoeker)
Liza Voetman en René Korten (PARK Tilburg)
Klaartje Esch (Kunstpodium T)
Chris van Koppen (KunstLoc)
Esther van Rosmalen (Witte Rook)
Eef Schoolmeesters en Floor Snels (YAFF)
Ap de Vries (Kunst van Brabant)

Bekijk hieronder de videoregistratie, gevolgd door het verslag met daarin links naar alle interessante teksten, initiatieven en websites die genoemd werden tijdens het gesprek:

Luisteren naar ervaringen uit het veld

Tijdens het eerste kwartier van het programma, dat werd gemodereerd door Simone Eldering, kwamen twee kunstenaars aan het woord. Florence Husen introduceerde de urgentie van de avond, door te vertellen hoe de nog ongedefinieerde bezuinigingen als een nog donkere wolk boven haar praktijk hangen.

Daarnaast vertelde Bart Stuart van Caradt (AKV St. Joost) over de politieke constellatie die heeft gezorgd voor deze aankomende bezuinigingen. In drie jaar zal er een afbouw van alle subsidierelaties plaatsvinden en is dit een voorbode voor wat op meer plekken in het land zal plaatsvinden. De grote vraag van Barts onderzoek is: ‘Hoe organiseer je solidariteit en collectiviteit in een veld waar zoveel kracht op komt?’

Luisteren naar experts

Tijdens het tweede deel van het programma, dat werd gemodereerd door Sepp Eckenhaussen, vertelden experts over hoe het subsidiestelsel van Brabant is vormgegeven, wat de functie is van de provinciebudgetten en wat er nu gaat gebeuren met instellingen en (jonge) kunstenaars nu die budgetten dreigen te vallen.

Liza Voetman en René Korten van PARK Tilburg vertelden over de zaaglijn, de ondertitel van deze bijeenkomst, en spraken over de consequentie van de zaaglijn voor de instelling waar ze beiden werken: ‘Wel een positieve beoordeling, maar geen geld, omdat het geld simpelweg op is.’ Doordat zij nog maar de helft van hun budget overhouden, moeten ze niet alleen in hun programmering snijden (van 6 naar 4 projecten per jaar), maar het wordt ook bijna onmogelijk om de standaarden van Fair Practice te hanteren. Zo leiden de bezuinigingen dus direct tot grotere precariteit in het veld.

Klaartje van Esch, uitvoerend directeur van Kunstpodium T in Tilburg, vertelde: ‘We zullen keihard doorknokken, maar het water staat al aan onze lippen.’ Niet alleen de provinciebudgetten vallen weg, maar ook het Mondriaan Fonds laat Brabant links liggen. Het lastige is dat jonge kunstenaars, die het veld nu betreden, niet beter zullen weten. Vaak blijft de precariteit binnen een organisatie van buiten onzichtbaar. Klaartje geeft aan dat we daarom vooral elkaar moeten blijven opzoeken om de ecologie van de kunst in Brabant te verstevigen. Maar nu Fair Practice wordt bedreigd moeten ook de politici hun verantwoordelijkheid nemen.

Chris van Koppen, directeur van Kunstloc Brabant, geeft een ‘insight view’ in wat er over de bezuinigingen al wel bekend is en wat nog niet. Daarnaast legde hij ook in begrijpelijke taal uit wat wordt bedoeld met beleidstaal als harmonisering, met A- en B-lijsten en met matching: verbloemende termen, maar die wel goed uitleg geven hoe het kaartenhuis van cultuur in Brabant in elkaar zit.

Luisteren naar actievoerders

Tijdens het laatste deel van het programma, dat werd gemodereerd door Simone Eldering, luisterden we naar actievoeders en initiatiefnemers van collectieve zelforganisatie in de kunsten. De grote vraag was nu: wat gaan we doen met deze informatie? Hoe zoeken we elkaar op en komen we samen in actie?

Als eerst kwam Esther van Rosmalen mede-oprichter van Witte Rook aan het woord. Esther sprak over het imago van de beeldende kunst en de onderwaardering van de professionaliteit van de kunstenaar. Ze stelde dat er veel meer speelt dan de bezuinigingen. Er bestaat een grote kloof tussen de beleidsmakers en de kunstenaars. Daarom initieert Esther gesprekken met de beleidsmakers om desinteresse, stigmatisering en wantrouwen in kunst en de kunstenaar te doorbreken. ‘Kunst is een beroep, en net zo belangrijk als alle andere beroepen.’

Eef Schoolmeesters en Floor Snels spraken over hun initiatief YAFF (Young Artist Feed Forward). De vraag was: hoe organiseren zij zichzelf en hoe geven zij vorm aan solidaire werkvormen en vruchtbare verbindingen tussen kunst en maatschappij. Conclusie: Je hoeft het als jonge kunstenaar niet alleen te doen. Je kunt samen een plek creëren en samen een praktijk ontwikkelen waardoor sterker komt te staan in je individuele praktijk.

Als laatste sprak Ap de Vries, voorzitter van Kunst van Brabant. Hij besprak wat de mogelijkheden voor collectieve actie vanaf nu zijn. Kunst van Brabant bundelt de krachten van ruim 200 kunstenaars uit alle disciplines en voert actie zoals #ikwilwelcultuur. Hij vertelde o.a. hoe ze het woord ‘cultuur’ weer terug in het coalitieakkoord hebben gekregen.

Daarna was er ruimte voor vragen vanuit ons virtueel publiek.

Credits

Techniek: Marco Wessels

Ontwerp: Paul Girardeau

Organisatie: Sepp Eckenhaussen (co-directeur Platform BK) en Simone Eldering (projectstagiair bij Platform BK en student aan AKV St. Joost in Den Bosch)