Open brief aan minister Bussemaker.
Aan mevrouw Dr M. Bussemaker, minister van OCW
Postbus 16375
2500 BJ Den Haag
Amsterdam 16 juni 2015
Betreft: Noodoproep presentatie-instellingen
Geachte mevrouw Bussemaker,
Als aanvulling op de brief van Platform Beeldende Kunst d.d. 9 juni waarin zij aangeven zich grote zorgen te maken over de 27 presentatie-instellingen die momenteel afhankelijk zijn van ondersteuning van het Mondriaan Fonds, schrijf ik u om de zorgen en consequenties van het wegvallen van deze steun verder uiteen te zetten.
Als eerste moet voorop staan dat deze groep instellingen een unieke functie binnen het Nederlandse kunstenveld heeft. Zij zijn niet alleen de schakel in de ontwikkeling van kunstenaars, schrijvers en bemiddelaars, maar ook de plek waar (lokaal) publiek in aanraking komt met kunst. De programma’s van deze instellingen kennen een grote diversiteit: naast tentoonstellingen bestaan de activiteiten onder andere uit brede publieksprogramma’s van lezingen en workshops, onderzoek en publicaties, realiseren zij kunstprojecten in de publieke ruimte van Nederland en opereren zij internationaal als visitekaart van ons land. Daarnaast hebben zij een belangrijke functie in de talentontwikkeling van kunstenaars, de productie en ondersteuning van vernieuwende projecten en vormen zij een platform voor discussie en samenkomst van netwerken.
Om de gevolgen van het wegvallen van de steun die het Mondriaan Fonds momenteel geeft concreet te maken, heb ik zeventien van de 27 instellingen persoonlijk gesproken. Van deze zeventien instellingen hebben er acht aangegeven dat zij geen mogelijkheid zien voort te bestaan mocht de steun van het Mondriaan Fonds wegvallen. Van de instellingen die wel denken te kunnen blijven bestaan zullen de activiteiten sterk moeten worden ingeperkt. In realiteit betekent dit voor drie instellingen dat zij geen tentoonstellingen meer kunnen maken en ook andere, op het publiek gerichte activiteiten, zullen moeten worden gestaakt, waaronder educatieve activiteiten en activiteiten die speciaal bedoeld zijn een lokaal en nieuw publiek voor kunst te interesseren. Extra pijnlijk is dit omdat dit juist de punten zijn waarin de laatste jaren veel is geïnvesteerd, en deze investering met een stopzetting van een financiële bijdrage dus in feite compleet verloren gaat.
Eén instelling geeft aan nog wel verder te kunnen gaan, maar dit niet meer in Nederland te doen omdat de situatie het voor deze instelling hier onmogelijk maakt. Drie andere instellingen zullen juist de internationale samenwerkingsverbanden moeten staken, omdat de financiële middelen hiervoor niet langer toereikend zullen zijn. Twee instellingen die zich de laatste jaren onder andere hebben gericht op kunst in de publieke ruimte verwachten deze activiteit niet meer te kunnen uitdragen.
Vrijwel alle ondervraagden geven aan dat bij het ontbreken van ondersteuning via het Mondriaan Fonds gesneden zal moeten worden in het personeelsbestand. Het grootste deel geeft aan de helft van het personeel (dat veelal bestaat uit zzp-ers) te zullen moeten ontslaan. Daarnaast zullen vrijwilligers en stagiaires moeilijk of niet meer vergoed of begeleid kunnen worden, iets dat op zijn beurt consequenties heeft voor de volgende generatie van culturele professionals.
Bovendien geven alle instellingen aan dat de druk op gemeenten en andere subsidieverstrekkers voor een voortbestaan nog groter zal worden. Deze situatie is zeer precair omdat ook alle ondervraagden hebben aangegeven dat de steun van gemeenten en provincies de laatste jaren al sterk is afgenomen en in veel gevallen zal dit de komende jaren nog verder afnemen. Een aantal instellingen krijgt al helemaal niets van gemeente en/of provincie. Voor het verkrijgen van een bijdrage van andere fondsen is een bijdrage van het Mondriaan Fonds een groot voordeel en bij één instelling is het zelfs een voorwaarde voor de gemeentelijke subsidie.
Met deze korte inventarisatie is geprobeerd een concreet beeld te geven van de consequenties van het huidige beleidsplan. Echter zullen de werkelijke gevolgen nog vele malen ernstiger kunnen zijn, omdat veel van de genoemde zaken met elkaar verband houden en een plek van productie er ook een van werkgelegenheid, educatie, discussie, vernieuwing en verdieping is. Bij alle 27 instellingen wordt grote schade aangedaan aan de inhoudelijke artistieke verdieping en professionalisering. Deze situatie zal moeilijk voor de lange termijn vol te houden zijn waardoor er zelfs bij een voortbestaan afgevraagd kan worden: voor hoe lang nog?
Namens alle 27 presentatie-instellingen hoop ik dat u bij de uiteindelijke invulling van de Cultuurnota 2017-2020 gehoor zult geven aan deze noodoproep om de humuslaag van de Nederlandse kunstwereld niet verloren te laten gaan.
Hoogachtend,
Irene de Craen (artistiek directeur Hotel Maria Kapel),
Namens Platform BK en de 27 presentatie-instellingen
cc.
Ministerie van OCW
De leden van de vaste commissie voor OCW
Cultuurwoordvoerders in de Tweede Kamer
Raad voor Cultuur
—
Samenvatting:
Van de 17 ondervraagde instellingen kunnen:
Van de instellingen die wel denken te kunnen blijven bestaan, zullen/zal:
Ateliers’89 (Oranjestad, Aruba), de Bewaerschole (Burgh-Haemstede), Casco (Utrecht), Club Solo (Breda), DSPS/De Player (Rotterdam en verschillende andere locaties), Expodium (Utrecht), Extrapool (Nijmegen), Fotodok (Utrecht), Framer Framed (Amsterdam), Hotel Mariakapel (Hoorn), If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part Of Your Revolution (verschillende (inter)nationale locaties), Incubate (Tilburg), Instituto Buena Bista (Willemstad, Curaçao), Kunsthuis SYB (Beetsterzwaag), Kunstvereniging Diepenheim (Diepenheim), Lost & Found (Amsterdam en verschillende locaties), Nest (Den Haag), Nieuwe Vide (Haarlem), One Minutes Foundation (Amsterdam en verschillende locaties), Onomatopee (Eindhoven), P/////AKT (Amsterdam), Paradox (Edam en verschillende (inter)nationale locaties), Project Space 1646 (Den Haag), Showroom MAMA (Rotterdam), Stroom (Den Haag), Vleeshal (Middelburg) en Worm (Rotterdam).