Platform BK en de Kunstenbond presenteren het onderzoeksrapport Geen Stad Zonder Kunst #2. In dit artikel lees je de belangrijkste aanbevelingen, kun je het volledige rapport downloaden, of een video-impressie van het onderzoekstraject bekijken.
Platform BK en de Kunstenbond presenteren het onderzoeksrapport Geen Stad Zonder Kunst #2. In dit artikel lees je de belangrijkste aanbevelingen, kun je het volledige rapport downloaden, of een video-impressie van het onderzoekstraject bekijken.
Het onderzoeksrapport GSZK#2 biedt een vergelijkend overzicht van het atelierbeleid uit zes steden in Nederland – Den Haag, Tilburg, Arnhem, Maastricht, Utrecht en Amsterdam – en is daarmee een waardevolle praktische handreiking voor kunstenaars, politici en beheerders van maatschappelijk vastgoed.
Het rapport is het resultaat van een landelijke campagne voor betaalbare woon- en werkruimtes voor kunstenaars die Platform BK en de Kunstenbond sinds 2018 voeren onder de noemer ‘Geen Stad Zonder Kunst’. Platform BK en de Kunstenbond concluderen dat er meer maatschappelijk vastgoed door zelfbeheer van collectieven en atelierstichtingen gecreëerd moet worden. Dit als reactie op de afname van maatschappelijk vastgoed van gemeentes en woningcorporaties gestimuleerd door landelijke wetgeving.
Met dit rapport bieden Platform BK en de Kunstenbond de minister van Cultuur Ingrid van Engelshoven een handreiking om de motie Dik-Faber over schaarser wordende atelieruimte voor kunstenaars uit te voeren. De Tweede Kamer overwoog daarbij dat steden en dorpen gebaat zijn bij creatieve broedplekken. Een van de opdrachten uit de motie was het culturele veld hierbij de betrekken. In het rapport staan aanbevelingen voor de landelijke en lokale politiek om de tendens te keren dat ateliers en atelierwoningen schaarser en duurder worden.
De vier belangrijkste aanbevelingen voor de landelijke overheid uit het rapport zijn:
Landelijke wetgeving en Motie Dik-Faber c.s.
Een van de conclusies in het rapport is dat mede als gevolg van landelijke wetgeving de aantallen betaalbare ateliers en atelierwoningen zijn gedaald en de bewegingsruimte van gemeentes en woningbouwcorporaties om nieuwe betaalbare ateliers te realiseren is vernauwd. Zoals het NRC kopt op basis van ons rapport: ‘Nationale wetgeving maakt ateliers duur en schaars.’ Door de invoering van de Wet Markt en Overheid moeten gemeentes een kostprijsdekkende huur rekenen en bij verkoop van gemeentelijk vastgoed de marktprijs vragen. Door de invoering van de Woningwet 2015 hebben woningbouwcorporaties een strikte scheiding in sociaal en commercieel vastgoed moeten aanbrengen. Woningbouwcorporaties hebben hierbij vastgoed verkocht of ondergebracht bij een commerciële zusterorganisatie. (Overigens wordt een aantal vastgoedscheidingen nog betwist. Zie de rechtszaak die Huurdersvereniging Arcade heeft aangespannen over de scheiding van een vastgoedportefeuille van De Key.)
Middels een brief aan de Minister van Binnenlandse Zaken in november 2018 hebben Platform BK en de Kunstenbond samen met verschillende atelierorganisaties bovengenoemde relatie tussen landelijke wetgeving en lokaal beleid, en de mogelijke consequenties proberen uit te leggen, specifiek in het geval van de Woningwet 2015. Als gevolg van deze brief is in november 2018 de motie Dik-Faber c.s. aangenomen in de Tweede Kamer. In deze motie verzoekt de Tweede Kamer de regering om een quick scan uit te voeren naar de behoefte aan atelierruimte en creatieve broedplekken. Ook vraagt de motie de regering samen met gemeentes en het culturele veld te bekijken welke andere partijen ateliers als maatschappelijk vastgoed kunnen beheren en hoe hierbij ook het leegstaande vastgoed betrokken kan worden.
Lokale gesprekken en Geen Stad Zonder Kunst #2
Met Geen Stad Zonder Kunst #2 hebben Platform BK en de Kunstenbond op hun manier uitvoering gegeven aan de motie Dik-Faber door in het voorjaar van 2019 een serie van zes collectieve werkgesprekken met kunstenaars, politici, ambtenaren, atelierorganisaties en andere belanghebbenden te organiseren in zes steden verspreid door Nederland: Den Haag, Tilburg, Maastricht, Arnhem, Utrecht en Amsterdam. Het doel was om partijen bij elkaar te brengen om de situatie per stad beter in kaart te brengen en kennis, knelpunten en goede voorbeelden te delen en te verzamelen. Een ander doel is het belang van kunst en kunstenaars die in een stad werken en wonen te onderstrepen: Geen Stad Zonder Kunst! Het onderzoeksrapport brengt de uitkomsten van deze gesprekken bij elkaar. Zo biedt het kunstenaars en beleidsmakers inzichten in de knelpunten en oplossingsrichtingen en beoogt de gesprekken tussen lokale overheden en kunstenaars over dit thema op een hoger plan te brengen.
Geen Stad Zonder Kunst #2 is het vervolg op de Elfstedentocht die Platform BK en de Kunstenbond in 2018 hebben georganiseerd. Destijds werden in aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen elf steden bezocht om met raadsleden en fracties te spreken over het gemeentelijke atelierbeleid. Bij die gelegenheid boden Platform BK en de Kunstenbond als input voor toekomstig atelierbeleid het manifest “Geen Stad Zonder Kunst” aan. De aftrap vond plaats in Leeuwarden bij de start van Leeuwarden-Fryslân 2018 als culturele hoofdstad van Europa. Uit deze serie gesprekken kwam naar voren dat alle grote steden atelierbeleid hebben, investeren in ateliers en het om meerdere redenen belangrijk vinden dat kunstenaars kunnen wonen en werken in hun stad. Welke politieke kleur een stad ook heeft, atelierbeleid wordt ontwikkeld. Ondanks die gemeentelijke inzet is er alsnog een tendens dat woon- en werkruimte schaarser en duurder, en contracten meer flexibel worden.
Yuri Veerman maakte voor Platform BK en Kunstenbond een Geen Stad Zonder Kunst-videoclip: